Statistieken over invaliditeit van werknemers en werklozen in 2014

Aantal invaliden

Tussen 2010 en 2014 is het aantal invaliden toegenomen, en dit vooral bij de vrouwelijke gerechtigden. Bij de vrouwelijke bedienden en de vrouwelijke arbeiders kan er respectievelijk een gemiddelde jaarlijkse stijging met 7,78%  en 6,90% worden vastgesteld, ten opzichte van een gemiddelde jaarlijkse toename met 3,96% voor de mannelijke bedienden en 3,87% voor de mannelijke arbeiders. Deze evolutie kan verklaard worden aan de hand van de volgende factoren:

• de stijgende participatiegraad van vrouwen op de arbeidsmarkt
  De afgelopen jaren was er een sterke toename van de participatiegraad van vrouwen op de arbeidsmarkt, en dit ook in de oudere leeftijdscategorieën. De maatschappij evolueert meer en meer richting gezinnen met tweeverdieners waarbij zowel de man als de vrouw deelneemt aan het beroepsleven. Het aantal gerechtigden onderworpen aan de uitkeringsverzekering (en dus vatbaar om in arbeidsongeschiktheid te treden) neemt toe.
• de vergrijzing van de bevolking
  De vergrijzing van de Belgische bevolking is een feit. Bij het analyseren van de evolutie van deze bevolking per leeftijdsgroep stelt men vast dat het aantal gerechtigden met een leeftijd tussen 50 en 59 jaar toeneemt, terwijl in de jongere leeftijdscategorieën het aantal gerechtigden eerder afneemt. Gezien de arbeidsongeschiktheid een fenomeen is dat stijgt met de leeftijd, veroorzaakt een toename van het aantal oudere gerechtigden een toename van het aantal gevallen van primaire arbeidsongeschiktheid en invaliditeit.
• nieuwe ziektebeelden
  Belangrijke verschuivingen vinden plaats met betrekking tot de ziektebeelden die aanleiding geven tot een periode van invaliditeit.
  Voornamelijk dankzij de vooruitgang van de geneeskunde kunnen bepaalde ziektes correct behandeld worden. Dit is onder meer het geval bij de ziektes van het hartvaatstelsel (groep 7). Het aantal invaliden dat lijdt aan psychische stoornissen (groep 5) en aan musculoskeletale aandoeningen (groep 13) neemt daarentegen aanzienlijk toe. Hierbij verwijzen we naar het feit dat steeds meer analyses het verband leggen tussen stress, de werkomstandigheden en het gebrek aan interesse voor het werk enerzijds en de arbeidsongeschiktheid anderzijds. De impact van de werkomgeving op de terugkeer naar het werk is erg belangrijk. De relaties met de collega’s, de leidinggevenden en de werksfeer in het algemeen bepalen in belangrijke mate of een gerechtigde al dan niet gemotiveerd is om een deeltijdse activiteit aan te vatten.

Aanvullende studies met betrekking tot arbeidsongeschiktheid zouden kunnen leiden tot een beter begrip van de factoren die aan de basis van de arbeidsongeschiktheid liggen. Het binnen de sector van de uitkeringen opgerichte “kenniscentrum” heeft als doel het verbeteren van de kennis rond arbeidsongeschiktheid, het ontwikkelen van ondersteuningsinstrumenten voor de overheid en, in samenwerking met de dienst uitkeringen, het opbouwen van een grotere expertise aangaande de verschillende domeinen van arbeidsongeschiktheid. Op basis van dit verbeterde begrip zal de ondersteunende rol van de overheid in de toekomst versterkt kunnen worden.

De onderverdeling van het aantal invaliden volgens de gezinssituatie toont dat de mannelijke invaliden gelijkmatig verdeeld zijn onder de drie categorieën: “met gezinslast”, “alleenstaanden” en “samenwonenden”. Bij de vrouwelijke invaliden daarentegen ontvangt een meerderheid een uitkering als samenwonende (56,79%).

Aantal werknemers en werklozen in invaliditeit – Evolutie 2010-2014 per sociale stand, geslacht, leeftijd

Aantal uitkeringsdagen in de periode van invaliditeit, de uitgaven voor invaliditeit en de gemiddelde dagelijkse uitkering

Het aantal uitkeringsdagen in invaliditeit neemt de laatste jaren constant toe. Deze tendens kan voornamelijk verklaard worden door de stijging van het aantal invaliden.

De beperkte stijging van de gemiddelde dagelijkse uitkering tussen 2013 en 2014 (+0,31%) kan hoofdzakelijk verklaard worden doordat er geen aanpassing van de sociale prestaties heeft plaatsgevonden, en  doordat de overheid in 2014 slechts een beperkt aantal maatregelen heeft genomen om de bedragen van de uitkeringen te herwaarderen. Een enkele herwaarderingsmaatregel met betrekking tot de invaliditeitsuitkeringen vond plaats in 2014: de herwaardering op 1 september 2014 van de uitkeringen (exclusief minima) met 2% voor gerechtigden van wie de arbeidsongeschiktheid is aangevangen in de periode van 1 januari 2008 tot en met 31 december 2008 (6 jaar ongeschiktheid).

Aantal dagen invaliditeit, uitgaven en gemiddelde uitkering in invaliditeit