print

COVID-19: raming van de niet-uitgevoerde zorg in ziekenhuizen tijdens de 1e, 2e en 3e golf

02-12-2021

Om de impact van COVID-19 op de verstrekte zorg in ziekenhuizen in te schatten, voert de Dienst Audit Ziekenhuizen, een samenwerking tussen het RIZIV, de FOD Volksgezondheid en het FAGG, op vraag van het “Hospital & Transport Surge Capacity Committee” regelmatig audits uit. Hierbij focust het op de opgelopen zorgachterstand en inlooptijd. Aan de hand van deze rapporten kunnen in de toekomst actiepunten worden vastgelegd.
Voor de COVID-19-periode van maart 2020 t.e.m. mei 2021 noteert het opbouwende achterstanden tijdens de 1ste, 2de en 3de golf, en inhaalbewegingen tussen de golven in, met een absolute piek in maart 2021.

Op deze pagina:

​

Wat onderzochten we?

Om de achterstallige chirurgische zorg te kunnen inschatten maakten we een vergelijking tussen het aantal verstrekkingen die uitgevoerd werden tijdens de pandemie en die van de voorbije jaren (2018-2019).

We onderscheidden 3 soorten zorg:

  • Essentiële zorg: uitstel hiervan kan leiden tot substantiële gezondheidsschade voor de patiënt
  • Niet-essentiële zorg: uitstel hiervan leidt tot geen of beperkte gezondheidsschade bij de patiënt
  • Gemengde zorg: afhankelijk van de context kunnen deze verstrekkingen essentieel of niet essentieel zijn



Het aantal uitgevoerde chirurgische verstrekkingen tijdens de COVID-19-periode t.e.m. mei 2021 t.o.v. referentiejaren 2018-2019.

We onderzochten ook gedetailleerd hoe groot de gecumuleerde achterstanden per discipline zijn voor chirurgie, interne heelkunde en psychiatrie. Deze gedetailleerde cijfers leest in u het volledige rapport.

Ziekenhuizen focussen op COVID-19 tijdens de 1ste en 2de golf

De eerste golf (april 2020) kende een grote terugval van essentiële chirurgische verstrekkingen.

  • Slechts 56% werd nog uitgevoerd in vergelijking met de jaren voor COVID-19.
  • Van de niet-essentiële verstrekkingen werd zelfs nog maar 6% uitgevoerd.

Tijdens de zomer van 2020 haalden de ziekenhuizen deze achterstand lichtjes in.

Tijdens de tweede golf (november 2020) zakten

  • de essentiële chirurgische verstrekkingen tot 80% ten opzichte van de normale situatie
  • en de niet-essentiële chirurgische verstrekkingen tot 33%.

Een inhaalbeweging na de 2de golf

Vanaf december 2020 tot en met maart 2021 toont zich een inhaalbeweging. Op de piek in maart 2021 bedraagt

  • het aantal uitgevoerde essentiële chirurgische verstrekkingen 118% ten opzichte van de jaren vóór COVID-19.
  • Het aantal niet-essentiële chirurgische verstrekkingen zelfs 127%.

Deze inhaalbeweging is beduidend groter dan die na de 1ste golf.

De achterstand vergroot tijdens de 3de golf

Tijdens de 3de golf (april-mei 2021) stagneert deze inhaalbeweging en lopen achterstanden opnieuw op.

Chirurgie
Tegenover de referentiejaren:

  • Zakte het aantal essentiële verstrekkingen opnieuw naar 83%.
  • 89% van de niet-essentiële zorg werd nog uitgevoerd.

Vergelijkbare analyses tonen dat de meeste disciplines eind mei een gecumuleerde achterstand hadden van 10 à 15% van hun “normale jaarproductie”. We meten de volgende grote achterstanden op:

  • de vaatheelkunde: 28%
  • de neus-keel-oorheelkunde: 40%

Vooral deze twee disciplines hebben hoge zorgachterstanden en tonen nog geen inhaaltrend. Hier zitten een aantal verstrekkingen bij die gekend zijn voor hun “overuse”.  Dit wil zeggen dat niet al deze verstrekkingen volledig dienen ingehaald te worden.  Het is goed om vast te stellen dat in het algemeen de medische indicatie- en prioriteitstelling strikt toegepast werden.

Interne heelkunde
De belangrijkste achterstanden zien we in de pneumologie (21% eind mei) en de geriatrie (20% eind mei), bovendien zien we hier geen inhaalbeweging. We zien wel dalende achterstanden voor gastro-enterologie (eind mei op 11% ) en neurologie (eind mei op 9%). Positief is de haast volledig weggewerkte achterstand voor cardiologie (3% eind mei) en dat we geen achterstanden zien voor oncologie op basis van onze data.

Psychiatrie
Bij de psychiatrische verstrekkingen zien we gelijklopende trends in de acute en de psychiatrische ziekenhuizen. Vanaf december 2020 dalen de achterstanden over het algemeen om te stagneren bij de derde golf. De achterstand inzake toezicht honoraria in de volwassen psychiatrie ligt tussen de 5 en 9%. In de kinderpsychiatrie zien we eind mei een vergelijkbaar aantal of meer verstrekkingen dan pre-pandemie.   Het aantal psychiatrische consulten in de acute ziekenhuizen (bijstand op andere diensten) vertoont een achterstand van 19% zonder inhaalbeweging..

Wat zijn de inlooptijden?

We schatten dat voor het inhalen

  • van alle essentiële en gemengde chirurgische verstrekkingen er 1,2 jaar nodig zal zijn.
  • van de niet-essentiële zorg het gaat om 4,6 jaar, de inhaal van “overuse” inbegrepen.

Om deze raming van de inlooptijden te kunnen maken, hanteerden we een scenario waarbij gemiddeld 5% extra capaciteit, deels via een hogere efficiëntie, ten opzichte van 2019 kan vrijgemaakt worden. De mogelijke efficiëntiewinst zit vooral in het niet inhalen van een deel van de achterstanden van verstrekkingen waarvoor geweten is dat we er in ons land te veel doen ten opzichte van de wetenschappelijke richtlijnen (“overuse”).

Het is duidelijk dat de gevolgen van de pandemie zich de komende tijd nog zullen laten voelen in de ziekenhuiszorg.

Vragen?

 

Meer informatie

Contacten

Secretariaat Audit Ziekenhuizen

E-mail: audit.ziekenhuizen@riziv-inami.fgov.be